Szaty liturgiczne z archiwów kościoła św. Jakuba w Skierniewicach na wystawie w Akademii Twórczości
W czwartek, 15 marca w Akademii Twórczości w Skierniewicach odbył się wernisaż wystawy pn. Zabytkowe szaty liturgiczne. O historii szat bardzo pięknie opowiedziała Anna Majda-Baranowska, dyrektor Izby Historii Skierniewic, a jej opowieść uzupełnił ks. Jan Pietrzyk, proboszcz parafii św. Jakuba. Dużą zasługę w powstaniu wystawy, obok Anny Majdy-Baranowskiej, ma również Anna Janus, która osobiście przejrzała archiwa i wydobyła na światło dzienne szaty. Najstarsza szata, tkana ręcznie, pochodzi z 1633 roku.
Tekst Małgorzaty Lipskiej-Szpunar z Akademii Twórczości
Niedługo powstanie skierniewickie muzeum, a niewiele osób wie, że w naszym mieście w skarbcu kościoła św. Jakuba znajdują się wspaniałe eksponaty do tego muzeum, zabytkowe szaty liturgiczne, które stanowią wyposażenie kościoła.
Tworzą one pokaźny zespół, który dotychczas pozostawał prawie zupełnie nieznany, a należał m.in. do biskupa Antoniego Ostrowskiego i innych rezydujących biskupów w Skierniewicach.
Na wystawie w Akademii Twórczości, organizowanej wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Skierniewic i Izbą Historii Skierniewic, prezentowane będą najcenniejsze ornaty, kapy i dalmatyki z wieku XVII, XVIII i późniejszych.
Szaty te sporządzane były z wzorzystych tkanin jedwabnych: importowanego z Francji grodeturu, adamaszku, lamy i cienkiej wełny tyftyku i kamlotu; bogato zdobione złotymi lub srebrnymi galonami, drogimi kamieniami bądź wąską koronką tzw. kampaną, a także broszowane. Broszowanie (z fr. brocher) oznacza ręcznie przeszywanie wzorzystych tkanin dodatkową złotą, srebrną czy jedwabną nicią, który daje efekt wypukłego haftu.
Na wystawie najwięcej jest ornatów. Ornat to wierzchnia szata liturgiczna zakładana przez kapłana podczas sprawowania mszy świętej. Jest to rodzaj bardzo dekoracyjnej peleryny przez wieki przybierającej różne kształty. Nazwa ornat, od łacińskiego „ ornare” - ozdabiać czy „ ornatus” - ubiór. Były też inne nazwy: pendula-opończa albo peleryna, planeta - (od nazwy płaszcza okrywającego dzwony) czy casula oznaczająca dom. Ornat, jak również inne szaty liturgiczne, np. dalmatyki, wywodzą się od świeckich strojów Rzymian i Greków. Starsze ornaty, średniowieczne, gotyckie były bardzo obszerne, długie do kostek i szerokie; późniejsze od XVI w. były coraz bardziej wycięte pod pachami, tzw. skrzypcowe, rzymskie, a wycięte z przodu - bizantyjskie. Na przestrzeni wieków wykształciło się wiele form i krojów ornatów. Wyróżniana jest forma antyczna, rzymska, francuska, belgijsko- niemiecka, hiszpańska czy brazylijska. Kolorystyka ornatów zależy od kalendarza liturgicznego oraz sprawowanej funkcji. Obecnie funkcjonuje sześć kolorów ornatów: biały, zielony, fioletowy, różowy, czerwony i czarny.
Dalmatyka jest szatą o krótkich szerokich rękawach: diakona w kościele rzymsko-katolickim, a także szatą wierzchnią kardynałów diakonów asystujących papieżowi podczas mszy. Za ojczyznę jej uchodzi Dalmacja, stąd jej nazwa. Obowiązkowo dalmatykę ubiera biskup-elekt na mszę, w której przyjmuje sakrę biskupią.
Inną szatą liturgiczną prezentowaną na wystawie jest kapa, rodzaj długiej peleryny sięgającej do stóp zapinanej pod szyją.
Kapa, inaczej pluwiał, zwana także nieszpornikiem, bywa używana przez kapłana w czasie uroczystych liturgii poza mszą świętą, podczas takich uroczystości jak chrzest czy błogosławieństwo Najświętszego Sakramentu.
Te i inne akcesoria liturgiczne można oglądać na wystawie w Akademii Twórczości do 1 maja. Zapraszamy!
